نویسنده: صدرالدین عینی
تعداد صفحات: 382
شابک: 9 ـ 968 ـ 471 ـ 964
نوبت چاپ: اول 1384
شمارگان: 2200


معرفی کتاب: کتاب حاضر پژوهشی است روشنگرانه دربارة زندگی و آثار ادبی میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی که آن را صدرالدین عینی نگاشته و با پژوهش و برگردان شهباز ایرج به چاپ رسیده است. در این کتاب دربارة زندگی بیدل و پدران وی، سفرهای بیدل، بیدل‌شناسی در آسیای میانه، بیدل‌پژوهی در افغانستان، احوال و آثار صدرالدین عینی به صورت مفصل بحث شده است و در آن از آثار و احوال و شرح حال بیدل و روزگار وی سخنی رفته است. نسبت و رابطه آثار و افکار بیدل با دوره‌های حیات او، زبان، اسلوب و هنرهای شاعری بیدل، سبک ادبی بیدل، تأثیر بیدل بر ادبیات آسیای میانه، نسخة اصلی کلیات بیدل و تحریف آن از بحثهای اصلی بیدل‌شناسی کتاب است.
نمونه‌‌های آثار بیدل از لحاظ عرفانی، حکایات و قصه‌های از مجموعه آثار او، غزلیات و رباعیات، مخمسها و قصیده‌ها در این کتاب به طور نمونه‌وار آورده شده است و از آثار نشر بیدل از چهار عنصر، پاره‌های حکایات، روایات و راز و رمزهای آورده شده است.
کتاب حاضر در میان بیدل‌شناسان آسیای میانه و افغانستان بسیار شهرت دارد. این نخست در سال 1954 در دوشنبه چاپ شده و در 1964 نیز در مجلد دوم کلیات عینی از سوی نشریات عرفان در دوشنبه به چاپ رسیده است. در افغانستان ضیاء قاری‌زاده آن را برگردان کرده اما چاپ نشده است. عینی در این اثر نظریه‌های متفاوتی نسبت به بیدل دارد و او را با چهرة دیگر‌گونه معرفی می‌کند. بیدل در نگاه او به خاطر ارزش عرفانی آثارش قابل دانسته نمی‌شود. بلکه در نظر او بیدل، یک فیلسوف و حکیمی جامعه‌شناس است که در جوانی چند صباحی مجذوبانه به ملاقات صوفیان و عارفانه روزگار شتافته و در مصاحبت و مجالس ایشان به سر برده است. دیدگاه عینی درواقع سنگ‌بنای دیگر پژوهشگران در حوزه بیدل‌شناسی قرار گرفت و هنوز ادامه دارد. که در این کتاب به صورت واضح به این موضوعات اشاره شده و از نظم و نثر بیدل مثالهای فراوانی در مورد نظر خویش آورده است که جای تأمل دارد.